Τρίτη 8 Απριλίου 2014

Οἱ νεοαγράμματοι... Κ. Μάστρακας

Μάριος Αγγελόπουλος
Βιβλίο Β' Δημοτικού 1934

Καλά εἰναι καὶ τὰ γράμματα, μὰ πιό καλή ’ν’ γνώση!
Παροιμία


λοι χουν δε νεογέννητα βρέφη γνωστν κα φίλων τ παιδιά τους τ δια,τ γγόνια τους. Τ κατεξοχν πανίσχυρο το τρυφερο, δύναμου κ’ εάλωτου, πο σαλεύει ν ζήσ, μ γνωρίζοντας τίποτα κα μ δυνάμενο τ παραμικρό. Μητέρα μέσως – πάσα μητέρα –, μ θεία στοργ κα παρκτικ σοφία, κροται κάθε τί, πού, μαζ μ τ ζωηφόρο ναπνοή, ξέρχεται π τ στόμα του κα παλεύει ν τ ρμηνεύσ, ν τ στρογγυλέψ, ν τ ποστατικεύση, ν τ κάνη χο, ν τ κάν φθόγγο, ν τ συναρτήσ μ τν πιθυμία ζως κα τν νεπίγνωστη κι διαμόρφωτη κόμα νάγκη του, ν τ συνδέσ μαζί της, ν γεννήσ μετ τ γέννα τ Λόγο, ν μφυσήσ πνον ζως στ σάρκα, ν ξυπνήσ τ Νο, ν’ νθρωπίσ κενο πο ξεκίνησε ν ζ γνό, γνοόν, νήπιο, μωρό, ργανισμός μόνο, χων μν τ δυνατότητα λλ μ δυνάμενος φ’ αυτο (στω παρετυμολογικά) ν θρσκ νω.
Μητέρα εναι πρώταρχη Παιδεία μας, Μητρική μας Γλσσα! πως τ κατσίκι πετιέται στ γάλα [ριφος ς γαλ’ πετον, ρφεύς, Diels­Kranz 1Α 18, σελ. 16] τσι κα  τ βρέφος ρπάζει, μαζ μ τν τροφοδότη μαστό, τ Λόγο, π’ τ στόμα τς Μητέρας, πο το τν παρέχει ταυτόχρονα κα τόσο θεληματικά, πειστικά, ποτελεσματικά. Γιατ θέλει ν κοινωνήσ μαζί του γι λα το Κόσμου κα μόνο τότε εναι πλήρης, λόκληρη, καθολικ ετυχία τς Δημιουργίας κ’ Ζω γίνετ’ νθρώπινη. Χωρς ατν τ πάντα εναι νόητα­μ νοητά. Γι’ ατ κα ποτέ, καμμι μάνα δν παραλείπει ν τν δ ι δ ά ξ  στ βρέφος της, πο τ χαίρεται συνεχς, σωματικ κα πνευματικ  α ξ α ν ό μ ε ν ο  [Ψυχς στι λόγος αυτν αξων, ράκλειτος, Diels­Kranz 22 Α 115, σελ.176] γιατί, ελογα, τ πιθυμε πλρες κα ρτιο.
Κα τ βρέφος   π α κ ο ύ ε ι!  Πρτα στ φωνή, κ’ πειτα προσπαθε ν λέγξ, ν χαλιναγωγήσ αυτό, τ γλσσα, τς φωνητικς χορδές του, τ στόμα βλέποντας τ μάνα κα πρωτίστως μ ι μ ο ύ μ ε ν ο [στι, ον, τραγωδία μ ί μ η σ ι ς  πράξεως σπουδαίας κα τελείας… ριστοτέλης, Περ Ποιητικς, 1449 Β] τς συσπάσεις το προσώπου κ’ ν συνεχεί τν κφερόμενο χο. Εν’ να θεο παιγνίδι [Αἰὼν πας στι παίζων, πεσσεύων· παιδς βασιλη, ράκλειτος, Diels­Kranz 22 Α 55, σελ.162]. Μς π’ τ ποο γεννται Λόγος: ,τι μς ξεχωρίζει π’ λα τ μβια το πλανήτη. ,τι μς κάνει κανος ν προσδιορίζουμε τν Κόσμο κα συνάμα μς προσδιορίζει διαζόντως μέσα σ’ ατόν!
Θάταν ραγε παρακινδυνευμένο ν πομε πς μίμηση μις σπουδαίας κα τελείας πράξεως, μ’ λλα λόγια Τ ρ α γ ω δ ί α, εναι κατεξοχν Παιδεία; τι Φύση γνωρίζει, πρ παντς νθρώπου κα ριστοτέλη, ποιά εναι Παιδεία πράγματι κα πόσο τραγικς εναι Λόγος­πηγορευμένος καρπς στ Δέντρο τς Γνώσεως, το θείου Παραδείσου!..
μητέρα, λοιπόν, ρθιάζει τ βρέφος κα το χαρίζει τ Λόγο διδάσκοντάς τον μ’ πιμον κ’ πομον νεξάντλητη, πηγαία κα φυσική. στε κανες ποτέ, σ’ λη του τ ζωή, δν ξεχν ,τι κείνη δίδαξε!
Συγκεκριμενοποιε, τ νήπιο, χους, τος διαφοροποιε, τος συνδέει μεταξύ τους, τος συνεκφωνε, σχηματίζει, δισύλαβες στν ρχή, λέξεις, τς νώνει μ ννοιες, προχωρε μορφοποιντας φράσεις, πλουτίζοντας τ λεκτικό του κόσμο μ ρήματα κ’ πίθετα!.. Πολ πρν τ σχολικ λικία χρησιμοποιε ριστα κα τ σημεα στίξης! Τ ρωτηματικό, πρτ’ π’ λα, τ θαυμαστικό, τ κόμμα, τν τελεία. πάρχει μι θαυμαστ φυσικ πληρότητα λόγου ταν ρχίζ σχολικ διδαχή.
μως εναι ναγκαία σχηματική, «κωδική», πεικόνιση μ σύμβολα­γράμματα τν λεγομένων κα κμάθησή τους, μ τ συναφ ξοικείωση.
Τότε μητέρα προσφεύγει στος «εδικούς», πο ναλαμβάνουν «ντ’ ατς» τ ργο.
λίμονο δν εναι μητέρες ο διδάσκαλοι! Οτε κμαιευτς τν ροπν κα τν τάσεων τν διδασκομένων. Τουλάχιστον στν πλειοψηφία τους. Πέφτουμε μοιραα σ μιν νάγκη. νθρωπος γίνεται μαθητής. Θητεύει κα μαθητεύει πείκων σ μιν δήριτη πιταγ κατανόησης κι πομνημόνευσης κωδίκων, μ δυνάμενος ν’ ντιληφθ μεσα τν χρησιμότητά τους, πού, τσι κι λλοις εναι μελλοντική, γι θέματα κ’ ργα γνωστα, δυσδιάκριτα, νεξιχνίαστα. Τ πργμα λλάζει. Δν εναι πλέον παιγνίδι. παιτεται σύντονη προσοχή, μόχθος κατανόησης, πανάληψης, πομνημόνευσης.
πίπονη κατάβολ δυνάμεως πνευματικς χωρς καμμι φυσική, μεση νταπόδοση μι πολ περιωρισμένη κα πολύτως μμεση, ντελς θεωρητικ κ’ διαίτερα πόμακρη.
μαθητς χάνει τν προσχολικ νεμελει κα φρεσκάδα, τ προσφιλς κα διδακτικότατο παιγνίδι του. Μι λοένα πιδεινούμενη ννοια καθήκοντος πικάθηται πλωνόμενη, σν πειλητικς μελανίας πάνω στ συνείδηση. κε ρχίζει κα προσπάθεια διαφυγς. Πας στι παίζων, πεσσεύων, χι συνοφρυούμενος κα πειθαρχν σ μαθησιακος κανόνες, πο δν εναι μεσα κ’ εδιάκριτα χρήσιμοι κι φέλιμοι τ ώ ρ α  λλ σ’ να γνωστο, σαφς μέλλον. Τότε ντείνεται βαθμιαα πιτήρηση, παναφορ κα πιβολ τς σχατης, ναγκαίας, πειθαρχίας. γλυκυτάτη μητέρα, προσφιλς πατέρας κα πλέον προσηνς διδάσκαλος σύντομα μεταβάλλονται, κ τν πραγμάτων, σ «στυγνος καταπιεστές» στν παιδικ συνείδηση το μαθητ. Τόσο, στε κάνει τν Παλο ν μολογ, πς πσα παιδεία ο χαρς δοκε εναι λλ λύπης, στερον δ καρπν ερηνικν ποδίδωσι δικαιοσύνης [Πρς βραίους ιβ΄ 11]!.. Μόνο πο τ «στερον» καθιστ τν πολλαπλ «καρπ» διαζόντως δυσδιάκριτο γι τν κπαιδευόμενο.
Στ γυμνασιακή-­λυκειακ φηβεία, μ τ θετικ κι ποθετικ βοήθεια καλν κα κακν διδασκάλων, γεννιέται πρώτη, καθοριστικ γι τ μέλλον, «συμπάθεια» κι «ντιπάθεια», γι τς λεγόμενες «θεωρητικές» κα «θετικές» πιστμες. Κι νεβαίνει στ συνείδηση ναπάντητη πορία: Τί μο χρειάζονται τ Μαθηματικά, φο θ πάω Νομική, Φιλολογία κ.λ. τί μο χρειάζονται τ’ ρχαα φο προορίζομαι γι Πολυτεχνεο! ναλογίζομαι τι Πυθαγόρας, Εκλείδης, ρχιμήδης δν ταν ποτ δυνατ ν διανοηθον ς διαιώνιους νταγωνιστς ντιπάλους τους τνμηρο,τ Θουκυδίδη, τν Ερυπίδη κα τ’ ντίθετο!..
πωσδήποτε κάποια «παιδεία» παρέχεται μ’ ποιο – πάντα τελέσφορο – πρόγραμμα κι ποκτομε «γγραμμάτους», «γνστες», «πιστήμονες»!.. Μερικο τν ποίων, ν συνεχεί, νέρχονται σ’ δρες καί «διδάσκουν»!.. λλοι σωρεύουν τίτλους: πτυχία γχώρια κι λλοδαπά, μετ πάσης νσυνειδήτου κα θελημένης ξηρότητος κι λλοι, λάχιστοι, μόλις λοκληρώσουν τήν, θεωρητικ κα πρακτικά, ποχρεωτική τους «κπαίδευση», φροντίζουν ν θηρεύσουν μόνοι τν ξια παιδεία, κατ τς τάσεις τους, κα φέρονται, μ τ νστικτο περισσότερο, πρς ,τι τος νδιαφέρει, πιτυγχάνοντες κα τν συνακόλουθη καλλιέργεια.
Ο πολύτως ναλφάβητοι στν πογραφ το Καποδίστρια, τ 1928, φταναν στ 92% τν πτακοσίων περίπου συνολικ χιλιάδων κατοίκων. Σήμερα εναι 12%, ν στς Η.Π.Α. 3% κα στ Σκανδιναυία 1,2%. Καλ εναι, βέβαια, ν μειώνεται συνεχς τ ποσοστ ναλφαβητισμο, μέχρι το μηδενισμο του, λλ πρέπει τώρα ν’ ντιμετωπισθ τ συνεχς διευρυνόμενο πρόβλημα το διότυπου «ναλφαβητισμο» τν «γγραμμάτων»! Εναι ο νεοαγράμματοι, μιά, χι τόσο, καινούργια κατάσταση νθρώπων, πως ο νεόπλουτοι κα ο νεόπτωχοι!.. ποία πισπ τν περιφρόνηση πο νιώθει κανες γι τος πρώτους καί, μαζί, τν οκτο γι τος δεύτερους. Εναι ο «πεπαιδευμένοι» γράμματοι, πο χουν λες τς διότητες τν ναλφαβήτων, πλν τς θωότητας κα τς φυσικς περιστολς κείνων. Τ σύστολο εναι π’ τ κύρια χαρακτηριστικά τους. Κα πηγάζει π τν «παιδεία» πο «λαβαν» μλλον π τόν, νευ οδενς ντικρύσματος, «τίτλο» «τίτλους» το βιογραφικο τους!
Στ πρτα, δύσκολα χρόνια, τς Δικηγορίας ναγχοι, πρν πευθυνθομε σ δόκιμους συναδέλφους, διερευνούσαμε ν κανες π μς τος νεώτερους, τότε, εχε ντιμετωπίσει παρόμοια περίπτωση. Τ τηλεφωνήματα σαν συχνά. λλ σχεδν πάντα εχα μι δυσάρεστη ασθηση. Ο περισσότεροι συνομιλητές μου (σχεδν λοι;) εχαν να παράδεκτο φος! πέναντι στν πραγματικότητα: Εχαν φθάσει! σαν Δικηγόροι. Κα διεφαίνοντο σαφς ο ντίστοιχες παιτήσεις τους: κοινωνικές, παγγελματικές, οκονομικές!..
πραγματικότητα ταν λως λλη: Δν εχαμε φθάσει­ξεκινούσαμε! Εχαμε, βέβαια, περάσει πιτυχς λες τς ξετάσεις πο παιτονταν μέχρις κε. Βρισκόμαστε πλέον νώπιον τς ζως μας κα τ ζητούμενο ταν ν πιτυχς θ μποροσαμε ν’ σκήσουμε τν Δικηγορία, βασιζόμενοι κα στς νομικές μας γνώσεις.
δεια, διορισμς κα τ πρτο γραφεο, περισσότερο προσωμοίαζαν μ τν πυροβολισμ το φέτη σ’ να Μαραθώνειο βίου κι χι μ τ τέρμα. Τ νενικήκαμεν στω πιτυχς συμμετέσχομεν, μ τ ντίστοιχο φος κα θος, σως θ ταίριαζε σ παραιτούμενους, λόγ συνταξιοδοτήσεως, κι χι σ’ γγραφόμενους στ Δικηγορικ Σύλλογο.
ζω πιβεβαίωσε το λόγου τ ληθές. γκατέλειψαν. Τ Δικηγορία ­χι μως κα τ φος!.. λλοι νυμφεύθηκαν παντρεύτηκαν πλούσιες πλούσιους. λλοι στράφηκαν σ πι ρεμα νερ κα μεγαλύτερο κρος, πως, πατηλά, νόμισαν κ’ γιναν Πανεπιστημιακοί, Συμβολαιογράφοι, Δικαστς Εσαγγελες, λλοι ραξαν σ μι νεκρή, παλληλικ ντέλει, «πάγια ντιμισθία» σ τράπεζες κι ργανισμούς, λλοι εθέως παλληλοποιήθηκαν χρησιμοποιντας τ πτυχίο ς ...μόριο γι προαγωγές, κα τν γγραφ στ Σύλλογο γι δεύτερη σύνταξη, λλοι κατέληξαν Δικηγόροι το αυτο τους κα τς οκογενείας τους, ποτυγχάνοντες κ’ κε μ διαίτερο πάταγο, λλοι δν τόλμησαν κν ν’ νοίξουν γραφεο, ν εχαν τς οκονομικές, κοινωνικς κα στεν παγγελματικς προϋποθέσεις, λλοι ρρώστησαν ργανικ κα πέθαναν βιολογικά... Σ τίποτε δν τος φέλησε στοιχειώδης, μέση, πανεπιστημιακ κα μεταπτυχιακή τους παιδεία! Δειλοί, μοιραοι κι βουλοι ντάμα προσμέναν σως κάποιο θμμα, πού, ποτ δν ρθε, ν ζω πέρασε μς στ ματαιότητα χρηστης προσμονς.
Τ διο σχύει κα γι τος λοιπούς παγγελματίες ποιου παγγέλματος. νενημέρωτοι τς διας τς πιστήμης τους, πο κάποτε σπούδασαν κα θεώρησαν παρκ κα τελειωμένη τ σπουδή τους, χωρς ν φροντίσουν νάχουν διαρκ παφ μ τν πρόοδο το τομέα τους. Εναι ο πρτοι νεοαγράμματοι!.. Ξερόλες, ξηροί «γνστες», ποστηθιστς νεκρν γραμμάτων πνοων κι νέμπνοων, χρηστων λεπτομερειακν «πληροφοριν». Δθεν σνομπάροντες τν τεχνολογία, πιμένοντες μ νεπέρειστη, γι’ ατ ξεία, σχυρογνωμοσύνη σ παλιές «δοκιμασμένες» «σφαλες» μεθόδους, πο χουν ξεπεραστ νεπίστροφα. ρτηριοσκληρωτικοί, ρνούμενοι ν διδαχθον ,τιδήποτε περαιτέρω. Γέροι, χοντας χάσει κάθε νδιαφέρον. Καταθλιπτικοί, πο βαριονται τν δια τ ζωή τους, χι ν μάθουν κιόλας κάτι καινούργιο!..
«χρεοι»,  μ τν ρχαία ννοια, πο γνοον κα πωθον τν ποπτεία τς πολιτικς πραγματικότητας, χυρωνόμενοι σ μιν πολιτικ λιθιότητα, στερούμενοι πολιτικς σκέψης, στορικς ντίληψης, πλς γκυκλοπαιδικς νημέρωσης, γονιδιακς πίγνωσης το ποο, κριβς, χαρακτηριστικ κληρονόμησαν π’ τν πατέρα τ μητέρα τους κα πο κριβς τος θε τοτο, στερούμενοι μις στοιχειώδους γενικς ποπτείας.
Χωρς κανένα γλωσσικ ασθητήριο κα κριτήριο, κάτοχοι πτυχίων­πιστοποιητικν «γνώσεως» πολλν γλωσσν, πο ποπειρνται, μειβόμενοι μάλιστα π νοήτους, μεγαλοστ μεγάλες μεταφράσεις ποιητικές, λογοτεχνικές, τεχνικές, πιστημονικές· «πολυμορφωμένοι», καθηγητές, πανεπιστημιακο γνοοντες κα τ παραμικρ γι τ τεχνολογικ πιτεύγματα, πο καθιστον σήμερα τ πράγματα πλούστατα κα βατότατα περιορίζουν, μηδενίζοντας σχεδόν, τ κόστος κα τ μόχθο.
ψηλο γνστες δυσπόρθητων πιστημν, γνοοντες τί εναι μι πλ μπορικ πράξη κα συναλλαγή· μεγαλοσχήμονες πιχειρηματίες­μποροι πο δν θέλουν ν γνωρίζουν πς πάρχουν πράγματα κτς μπορίου· οωνε θεολογικ φωσιομένοι σ θεωρητικς πιστμες, μ νεπίγνωστη γνοια τς «βδελυρς» γορς πολιτικοί «γέτες» μ πίθανα σερτιφικ οκονομολογικν νοησιν, πο μως δν χουν οτε γεύση (γυμνασιακ στω) στορίας κα παρ τατα ασθάνονται κανο ν «γονται», φο πονηρο τος προωθον κα πλθος νοήτων τος ψηφίζει.
Θρασύτατοι προγραμματιστές, στερούμενοι κλασσικς παιδείας «συγκροτον» προγράμματα γι Φιλολόγους, συγκεντρώνουν λεκτρονικος γλωσσικος «θησαυρούς», «λεξικά» κατάσκευάζουν λεκτρονικ «ργαλεα» γι ζωγράφους, γλύπτες, μουσικούς, προσομοιωτς γι πιλότους, «πακέτα» γι παγγελματίες πιστήμονες, Γιατρούς, Δικηγόρους, Άρχιτέκτονες χωρς καμμία γεύση τς πιστήμης τς παγγελματικς Πρακτικς πρ τς ποίας, δθεν, προγραμματίζουν.
Σς περιέλαβα λους ; Καί, πρωτίστως, τν αυτό μου!..
Ο νεοαγράμματοι, πολύτως σύστολοι, προηγονται τν ναλφαβήτων στν κύρωση πάσης προόδου. μεση νάγκη ν’αταντιμετωπισθ σύγχρονη πληγή, πρωτίστως κα κυρίως μέσα μας, μ τ μνήμη βρεφικς ειπαιδείας, χι πλς ς τ γήρας λλ ως τ θάνατο!.. Γιατ τ φηβικ ρώτημα πιμένει: Πς ο θεωρητικο θ μάθουν Μαθηματικ κ’ ο θετικο ρχαα;: Βλέποντας τ «Γνώση» τς λαϊκς παροιμίας σ γλυκι μητέρα κα καταβάλοντας οκειοθελς, μ πομονή, τν παιτούμενο μόχθο το μαθητ. Παραμένοντες παδες εί, φωτισμένος π τ λαμπρ τν γραμμάτων φεγγάρι, σ’ να πεντακάθαρο πολιτισμικ ορανό.

Φεγγαράκι μου λαμπρὸ
Φεγγαράκι μου λαμπρό,
Φέγγε μου νὰ περπατῶ,
νὰ παγαίνω στὸ σκολειό,
νὰ μαθαίνω γράμματα,
τοῦ θεοῦ τὰ πράματα!
Δημοτικὸ
Ἀνθολογία Η.Ρ.Η.Σ. Ἀποστολίδη, Ἀθ. 2010, Τὰ Νέα Ἑλληνικά, 12η ἔκδ., σελ. 1527.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΡΚΟΥ ΜΑΣΤΡΑΚΑΣ
Διορθώσεις ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου